Кикакуи

Эта статья находится на начальном уровне проработки, в одной из её версий выборочно используется текст из источника, распространяемого под свободной лицензией
Материал из энциклопедии Руниверсалис
Кикакуи Ki-ka-ku.png
Тип письма смешанное (42 знака - абугида, остальные - слоговая письменность)
Языки менде
Территория Сьерра-Леоне
История
Создатель Кисими Камара
Период с ~ 1921 до настоящего времени
Происхождение искусственная письменность
Свойства
Направление письма справа налево
Знаков 195

Кикакуи — слоговое письмо, разработанное для записи языка менде.

Письменность состоит из 195 знаков, 42 из которых являются абугидой, а остальные — слоговыми знаками. Существует также собственная система записи чисел. Запись производится горизонтально справа налево.

История

Письменность была разработана Кисими Камарой (~ 1890—1962) на основе работ его учителя Мохаммеда Турая (~ 1850 — ?), жившего в городе Мака (вождество Барри (Сьерра-Леоне) на юге Сьерра-Леоне).

Мохаммедом Тураем было разработано письмо, названное им «менде абаджада» («алфавит менде»), частично основывавшееся на арабском алфавите и частично — на слоговом письме ваи. Письменность являлась абугидой и составила впоследствии первые 42 символа письменности кикакуи.

Кисими Камара несколько изменил письменность Турая, а затем добавил более 150 собственных слоговых знаков. Благодаря популяризации своей письменности Камара получил известность, и добился видного положения на юге Сьерра-Леоне.

Первоначально письменность использовалась для переводов Корана. Письмо кикакуи получило относительное распространение и местное население пользовалось им для ведения записей вплоть до 1940-х годов, когда была проведена кампания по популяризации латинского алфавита. В результате письменность постепенно вышла из употребления, и в настоящее время ей владеет 100—500 человек.

Графемы

Знаки кикакуи для CV[1]
i a u e ɛ ɔ o
k- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M001 KI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M002 KA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M003 KU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M065 KEE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M095 KE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M048 KO.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M076 KOO.svg
w- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M004 WI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M005 WA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M006 WU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M126 WEE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M118 WE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M045 WO.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M114 WOO.svg
w/v- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M061 WVI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M049 WVA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M139 WVE.svg
m̃- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M007 MIN.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M008 MAN.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M009 MUN.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M059 MEN.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M094 MON.svg
b- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M010 BI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M011 BA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M012 BU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M150 BEE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M097 BE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M138 BO.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M103 BOO.svg
MENDE KIKAKUI SYLLABLE M013 I.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M014 A.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M015 U.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M163 EE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M100 E.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M147 O.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M165 OO.svg
MENDE KIKAKUI SYLLABLE M131 IN.svg
MENDE KIKAKUI SYLLABLE M135 IN.svg[2]
MENDE KIKAKUI SYLLABLE M178 EN.svg
s- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M019 SI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M020 SA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M021 SU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M162 SEE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M116 SE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M079 SO.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M136 SOO.svg
l- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M025 LI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M026 LA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M027 LU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M084 LEE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M073 LE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M153 LO.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M054 LOO.svg
d- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M017 DA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M018 DU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M089 DEE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M181 DO.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M180 DOO.svg
t- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M022 TI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M023 TA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M024 TU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M091 TEE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M055 TE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M069 TO.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M104 TOO.svg
j- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M028 JI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M029 JA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M030 JU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M157 JEE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M113 JE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M063 JO.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M160 JOO.svg
y- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M031 YI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M032 YA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M033 YU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M109 YEE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M080 YE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M121 YO.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M141 YOO.svg
f- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M034 FI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M035 FA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M036 FU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M078 FEE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M075 FE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M088 FO.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M133 FOO.svg
ñ- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M037 NIN.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M038 NAN.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M039 NUN.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M117 NEN.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M169 NON.svg
h- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M176 HI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M041 HA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M186 HU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M040 HEE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M096 HE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M140 HO.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M042 HOO.svg
h̃- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M053 HIN.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M130 HAN.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M087 HUN.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M052 HEN.svg
ŋg- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M090 NGGI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M043 NGGA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M082 NGGU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M146 NGGE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M120 NGGO.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M156 NGGOO.svg
g- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M155 GI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M111 GA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M168 GU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M190 GEE.svg
ŋ- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M184 NGEN.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M057 NGON.svg
p- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M068 PI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M099 PA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M050 PU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M081 PEE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M051 PE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M066 PO.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M102 POO.svg
mb- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M145 MBI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M062 MBA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M122 MBU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M047 MBEE.svg
MENDE KIKAKUI SYLLABLE M188 MBEE.svg
MENDE KIKAKUI SYLLABLE M072 MBE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M174 MBO.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M172 MBOO.svg
kp- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M132 KPI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M092 KPA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M074 KPU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M044 KPEE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M108 KPE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M158 KPO.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M112 KPOO.svg
gb- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M124 GBI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M056 GBA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M148 GBU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M093 GBEE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M107 GBE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M070 GBO.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M071 GBOO.svg
r- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M171 RA.svg
nd- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M123 NDI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M129 NDA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M125 NDU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M191 NDEE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M119 NDE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M064 NDO.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M067 NDOO.svg
nj- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M152 NJA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M192 NJU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M149 NJEE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M134 NJOO.svg
v- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M182 VI.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M185 VA.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M151 VU.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M173 VEE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M085 VE.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M077 VO.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M144 VOO.svg
ny- MENDE KIKAKUI SYLLABLE M164 NYIN.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M058 NYAN.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M170 NYUN.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M098 NYEN.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M060 NYON.svg
Знаки кикакуи для CVV
MENDE KIKAKUI SYLLABLE M143 WEI.svg wɛi MENDE KIKAKUI SYLLABLE M194 WUI.svg wui MENDE KIKAKUI SYLLABLE M154 MUAN.svg muã MENDE KIKAKUI SYLLABLE M189 MUEN.svg muɛ̃
MENDE KIKAKUI SYLLABLE M137 EI.svg ɛi MENDE KIKAKUI SYLLABLE M110 LONG LE.svg lɛɛ MENDE KIKAKUI SYLLABLE M083 HEEI.svg hei MENDE KIKAKUI SYLLABLE M128 HOOU.svg hou
MENDE KIKAKUI SYLLABLE M046 HUAN.svg huã MENDE KIKAKUI SYLLABLE M175 LONG JO.svg jɔɔ MENDE KIKAKUI SYLLABLE M101 FAN.svg MENDE KIKAKUI SYLLABLE M179 KUA.svg kua
MENDE KIKAKUI SYLLABLE M127 NGGUA.svg ŋgua MENDE KIKAKUI SYLLABLE M106 LONG NGGOO.svg ŋgoo MENDE KIKAKUI SYLLABLE M159 NGGAA.svg ŋgaa MENDE KIKAKUI SYLLABLE M086 LONG NGGE.svg ŋgɛɛ
MENDE KIKAKUI SYLLABLE M183 LONG NGGO.svg ŋgɔɔ MENDE KIKAKUI SYLLABLE M167 GUAN.svg guã MENDE KIKAKUI SYLLABLE M166 GUEI.svg guɛi MENDE KIKAKUI SYLLABLE M177 NGUAN.svg ŋuã
MENDE KIKAKUI SYLLABLE M187 MBUU.svg mbuu MENDE KIKAKUI SYLLABLE M142 LONG MBO.svg mbɔɔ MENDE KIKAKUI SYLLABLE M105 LONG MBOO.svg mboo MENDE KIKAKUI SYLLABLE M161 LONG MBE.svg mbɛɛ

Примечания

  1. Языки мира: Языки манде. — СПб.: Нестор-История, 2017. — С. 1096—1099. — ISBN 978-5-4469-0824-0.
  2. используется как отрицательная частица

Ссылки