Дружбацкая, Эльжбета

Эльжбета Дружбацкая (польск. Elżbieta Drużbacka, 1695 или 1698 — 14 марта 1765) — польская поэтесса и писательница времен Речи Посполитой, представительница сарматского барокко.

Биография

Происходила из шляхетского рода Ковальских. В юности оказалась в свите княгини Эльжбеты Синявской. Получила образование в Кракове. В 1720 году вышла замуж за Казимира Дружбанского, казначея жидачевского. после смерти мужа в 1740 году находилась как компаньонка при семьях Синявских, Любомирских, Сангушков, Красицких. В 1760 году поселилась в монастыре беренардинцев в Тарнуве, где и умерла в 1765 году.

Творчество

В ее активе присутствует религиозная эпика (посвящена святым Марии Египетской, Давиду, Марии Магдалине) и стихи, стихотворные романы, фабула которых восходит к мифологии, фольклора и французской прециозной прозы. Особенно интересна поэма «Описание четырех времен года», где картины природы далеки от распространенных аркадських шаблонов и отражают своеобразное и художественно чуткое восприятие ее поэтессой.

Среди прочего значительными являются поэмы «История князя Адольфа, наследника Роксолании», «Хвала леса», «История христианской принцессе Элефантины Евфратской».

Кроме того, она является автором многочисленных морально-дидактических сочинений, где пыталась показать современные обычаи, пути их улучшения. Известными среди таких произведений являются «Пункты для улучшения польских обычаев», «Примеры для верующих и степенный брак по любви».

Важнейшие произведения

Dusza po wielu grzechach zabierając się do poprawy życia szuka po pustyniach S. Marii Egipcjanki, aby ją nauczyła sposobu pokuty szczerej i drogę pokazała do szczęśliwej wieczności, powst. 1746
Opisanie życia św. Dawida, króla izraelskiego, powst. przed 1750, fragmenty przedr. dr Prot Sowizdrzał (W. Kubacki), Odrodzenie 1947, nr 34
Święta Maria Magdalena jak wielką stała się ohydą płci białogłowskiej w grzechach swoich, tak wielką ozdobą w pokucie, stateczną w miłości Jezusa aż do śmierci krzyżowej, powst. przed 1750
Do tegoż J. O. Książęcia (J. J. Załuskiego) IMci na Bibliotekę publiczną warszawską, powst. przed 1750
Opisanie czterech części roku, powst. przed 1750
Fabuła o książęciu Adolfie, dziedzicu Roksolanii
Forteca do Boga wystawiona, piącią bram zamknięta, to jest dusza ludzka z piącią zmysłami
Snopek na polu życia ludzkiego związany
Trzy monarchinie
Punkta dla poprawienia zepsutych obyczajów polskich
Pochwała lasów
Skargi kilku dam w spólnej kompanii będących, dla jakich racyi z mężami swojemi żyć nie chcą
Zbiór rytmów duchownych, panegirycznych, moralnych i światowych W. Imci Pani Elżbiety z Kowalskich Drużbackiej, skarbnikowy żydaczewskiej, zebrany i do druku podany przez J. Z. R. K. O. W., Warszawa 1752, "Zebranie rytmów przez wierszopisów żyjących lub naszego wieku zeszłych pisanych", wyd. J. A. Załuski, t. 1 – 2 wydania; wydanie nast. pt. Poezje, t. 1-2, Lipsk 1837, Biblioteka Kieszonkowa Klasyków Polskich, t. 30-31, (zawiera: wszystkie 12 ww. tytułów, inne drobne utwory oraz elegie moralne U. Radziwiłła)
Historia chrześcijańska księżny Elefantyny Eufraty dowcipnym przemysłem... w wierszu polskim dokładnie ułożona, dla potomnej sprawczyny pamiątki do druku podana, Poznań 1769, fragmenty przedr. A. Lange Skarbiec poezji polskiej, seria I, t. 1, Warszawa 1903
Cefal i Prokris, wyd. I. Krasicki, Zabawy Przyjemne i Pożyteczne 1776, t. 13, przedr. A. Lange Skarbiec poezji polskiej, seria I, t. 1, Warszawa 1903
Życzenie od serca pochodzące JO książęciu... Sanguszkowi, marszałkowi Trybunału Koronnego, aby szczęśliwie funkcją swoją zaczął i zakończył, (XVIII wiek)
Przykładne z wiernej i statecznej miłości małżeństwo, fragm. i treść ogł. H. Biegeleisen Świt 1886
Raj białostocki. Refleksja nad śmiercią. (2 wiersze), wyd. W. Bojarski Sprawozdanie Dyrekcji cesarsko-królewskiego Gimnazjum w Przemyślu za rok szkolny 1895, Przemyśl 1895
Historia Ortobana, wyd. A. Lange Lamus 1912, t. 4
wiersze i drobne utwory znajdują się w czasopismach: Ateneum 1938, s. 422-424; Dziennik Wileński 1816; Pamiętnik Warszawski 1823; Rozmaitości, Lwów 1841, nr 27; Tygodnik Powszechny 1950, nr 45; Zabawy Przyjemne i Pożyteczne 1776, t. 13, (tu: Nie masz czego sobie życzyć długiego życia na tym świecie; Małżeństwo szczęśliwe. Tłum. z franc.; Małżeństwo złe; Do wnuka; Pożegnanie Ulissesa z synem Telemakiem; Lais)
wiersze rozproszone po czasopismach wyd. A. Lange Skarbiec poezji polskiej, seria I, t. 1, Warszawa 1903; kilka wierszy przedr.: J. Kott Poezja polskiego Oswiecenia. Antologia, Warszawa 1954; Wybór tekstów do dziejów kultury Wielkopolski, Poznań 1962
rękopisy znajdowały się: Biblioteka Krasińskich (zniszcz. 1944), Ossolineum, Biblioteka Uniwersytetu Wileńskiego, Biblioteka Suskiej

Сборники

A. Lange zamierzał sporządzić wydanie zbiorowe E. Drużbackiej. Materiały do tego wydania znajdowały się do roku 1944 w Korbutianum, Warszawa, (por. W. Borowy "Drużbaciana", Pamiętnik Literacki, rocznik 41, 1950, s. 869)

Источники

Barbara Sawczyk, Maria Sąsiadowicz, Ewa Stańczyk, Ocalić od zapomnienia... Patroni tarnowskich ulic. Tom 1, Tarnów 2003, ISBN 83-915445-2-4
E. Drużbacka (Pisarki polskie. Rekonesans na koniec stulecia - Instytut Książki)
Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 2 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1964, s. 141-143
Zbiór rytmów na staropolska.pl

Примечания