Сиддхаматрика

Эта статья находится на начальном уровне проработки, в одной из её версий выборочно используется текст из источника, распространяемого под свободной лицензией
Материал из энциклопедии Руниверсалис
Сиддхаматрика Кукая
Сиддхаматрика
𑖭𑖰𑖟𑖿𑖠𑖽
Слово IAST: Siddhaṃ, написанное сиддхаматрикойСлово IAST: Siddhaṃ, написанное сиддхаматрикой
Тип письма абугида
Языки Санскрит
Территория Япония, Китай, Индия
История
Период с 770 по 1200 в Индии, до настоящего времени в Японии
Происхождение

брахми

гупта
Развилось в Тибетское письмо
Родственные шарада, нагари
Свойства
Направление письма слева направо
Диапазон Юникода 11580-115ff

Сиддхаматрика, сиддхам (𑖭𑖰𑖟𑖿𑖠𑖽; от санскр. सिद्धं, IAST: siddhaṃ, «законченный, совершенный») — одна из североиндийских форм письма, использовавшаяся для записи санскрита. Сиддхаматрика восходит к письменности брахми (через письмо гупта). Из неё развилась письменность деванагари и другие азиатские письменности, в частности тибетское письмо.

Сиддхаматрика является абугидой, в которой каждый знак обозначает слог, однако в ней нет всех возможных слогов. Если буква не имеет дополнительных знаков, в качестве гласной слога подразумевается краткое a. Для обозначения других гласных, носового призвука (анусвара) и придыхания (висарга) используются диакритические знаки. Специальный значок (вирама) может использоваться для обозначения буквы без гласного, что иногда происходит в конце санскритских слов.

В настоящее время сиддхаматрика сохранилась только в Японии. Там она называется ситтан (яп. 悉曇) или бондзи (梵字) и используется преимущественно для записи мантр и сутр в эзотерических школах буддизма Сингон и Тэндай, а также синкретической секте Сюгэндо. В других местах сиддхамское письмо вышло из употребления.

В Японии сидхаматрика была введена в обращение в 806 году японским буддийским патриархом Кукаем, после его возвращения из Китая. Там он изучал санскрит у монахов, получивших образование в Наланде. Сутры, пришедшие в Китай из Индии, были написаны разнообразными шрифтами, однако сиддхаматрика была самым важным из них.

Ко времени, когда Кукай изучал буддизм, торговые и паломнические сухопутные пути в Индию, являвшиеся частью Великого Шёлкового Пути, уже были перекрыты исламской империей Аббасидов. В середине IX века в Китае произошло несколько чисток «иностранных религий», что привело к изоляции Японии от истоков индийской письменности. Со временем другие шрифты, в частности, деванагари, заменили сиддхаматрику в Индии, а Япония осталась единственным местом, где эта письменность сохранилась.

С недавнего времени сиддхаматрика используется в дизайне, например в надписях на футболках. Программное обеспечение Mojikyo содержит сиддхамские шрифты.

Гласные

Независимая форма Романизация Как диакритика с Siddham kya.svg Независимая форма Романизация Как диакритика с Siddham kya.svg
Siddham a.svg IAST: a Siddham kya.svg Siddham aa.svg IAST: ā Siddham kyaa.svg
Siddham i.svg IAST: i Siddham kyi.svg Siddham ii.svg IAST: ī Siddham kyii.svg
Siddham u.svg IAST: u Siddham kyu.svg Siddham uu.svg IAST: ū Siddham kyuu.svg
Siddham e.svg IAST: e Siddham kye.svg Siddham ai.svg IAST: ai Siddham kyai.svg
Siddham o.svg IAST: o Siddham kyo.svg Siddham au.svg IAST: au Siddham kyau.svg
Siddham am.svg IAST: aṃ Siddham kyam.svg Siddham ah.svg IAST: aḥ Siddham kyah.svg
Независимая форма Романизация Как диакритика с Siddham k.svg Независимая форма Романизация Как диакритика с Siddham k.svg
Siddham ri.svg IAST: Siddham kri.svg Siddham rii.svg IAST:
Siddham li.svg IAST: Siddham lii.svg IAST:
Альтернативные формы
Siddham aa1.svg IAST: ā Siddham i1.svg IAST: i Siddham i2.svg IAST: i Siddham ii1.svg IAST: ī Siddham ii2.svg IAST: ī Siddham u1.svg IAST: u Siddham uu1.svg IAST: ū Siddham o1.svg IAST: o Siddham au1.svg IAST: au Siddham am1.svg IAST: aṃ

Согласные

Stop Nasal Approximant Fricative
Voiceless Voiced
Unaspirated Aspirated Unaspirated Aspirated
Glottal Siddham h.svg IAST: h
Velar Siddham k.svg IAST: k Siddham kh.svg IAST: kh Siddham g.svg IAST: g Siddham gh.svg IAST: gh Siddham ng.svg IAST:
Palatal Siddham c.svg IAST: c Siddham ch.svg IAST: ch Siddham j.svg IAST: j Siddham jh.svg IAST: jh Siddham ny2.svg IAST: ñ Siddham y.svg IAST: y Siddham sh1.svg IAST: ś
Retroflex Siddham tt.svg IAST: Siddham tth.svg IAST: ṭh Siddham dd.svg IAST: Siddham ddh.svg IAST: ḍh Siddham nn.svg IAST: Siddham r.svg IAST: r Siddham ss.svg IAST:
Dental Siddham t.svg IAST: t Siddham th.svg IAST: th Siddham d.svg IAST: d Siddham dh2.svg IAST: dh Siddham n.svg IAST: n Siddham l.svg IAST: l Siddham s.svg IAST: s
Bilabial Siddham p.svg IAST: p Siddham ph.svg IAST: ph Siddham b.svg IAST: b Siddham bh.svg IAST: bh Siddham m.svg IAST: m
Labiodental Siddham v3.svg IAST: v
Лигатуры в алфавите
Siddham kss.svg IAST: kṣ Siddham llm.svg IAST: llaṃ
Альтернативные формы
Siddham ch1.svg IAST: ch Siddham j1.svg IAST: j Siddham ny.svg IAST: ñ Siddham tt1.svg IAST: Siddham tth1.svg IAST: ṭh Siddham ddh1.svg IAST: ḍh Siddham ddh2.svg IAST: ḍh Siddham nn1.svg IAST: Siddham nn3.svg IAST: Siddham th1.svg IAST: th Siddham th2.svg IAST: th Siddham dh.svg IAST: dh Siddham n2.svg IAST: n Siddham m1.svg IAST: m Siddham sh.svg IAST: ś Siddham sh2.svg IAST: ś Siddham v.svg IAST: v

Лигатуры

k[math]\displaystyle{ \cdots }[/math]kṣ -ya -ra -la -va -ma -na
Siddham k.svg IAST: k Siddham kya.svg IAST: kya Siddham kra.svg IAST: kra Siddham kla.svg IAST: kla Siddham kva.svg IAST: kva Siddham kma.svg IAST: kma Siddham kna1.svg IAST: kna
Siddham rka.svg IAST: rk Siddham rkya.svg IAST: rkya Siddham rkra.svg IAST: rkra Siddham rkla.svg IAST: rkla Siddham rkva.svg IAST: rkva Siddham rkma.svg IAST: rkma Siddham rkna.svg IAST: rkna
Siddham kh.svg IAST: kh [math]\displaystyle{ \cdots }[/math]
[math]\displaystyle{ \vdots }[/math]    total 68 rows.
Siddham ngka1.svg IAST: ṅka Siddham ngkha.svg IAST: ṅkha Siddham ngga1.svg IAST: ṅga Siddham nggha.svg IAST: ṅgha
Siddham nyca.svg IAST: ñca Siddham nycha.svg IAST: ñcha Siddham nyja1.svg IAST: ñja Siddham nyjha.svg IAST: ñjha
Siddham nntta.svg IAST: ṇṭa Siddham nnttha.svg IAST: ṇṭha Siddham nndda.svg IAST: ṇḍa Siddham nnddha.svg IAST: ṇḍha
Siddham nta.svg IAST: nta Siddham ntha.svg IAST: ntha Siddham nda.svg IAST: nda Siddham ndha1.svg IAST: ndha
Siddham mpa.svg IAST: mpa Siddham mpha.svg IAST: mpha Siddham mba.svg IAST: mba Siddham mbha.svg IAST: mbha
Siddham ngya1.svg IAST: ṅya Siddham ngra.svg IAST: ṅra Siddham ngla.svg IAST: ṅla Siddham ngva.svg IAST: ṅva
Siddham ngsha.svg IAST: ṅśa Siddham ngssa.svg IAST: ṅṣa Siddham ngsa.svg IAST: ṅsa Siddham ngha.svg IAST: ṅha Siddham ngkssa.svg IAST: ṅkṣa
Siddham ska.svg IAST: ska Siddham skha.svg IAST: skha Siddham dga.svg IAST: dga Siddham dgha.svg IAST: dgha Siddham ngktra.svg IAST: ṅktra
Siddham wca.svg IAST: vca/IAST: bca Siddham wcha.svg IAST: vcha/IAST: bcha Siddham wja.svg IAST: vja/IAST: bja Siddham wjha.svg IAST: vjha/IAST: bjha Siddham jny1.svg IAST: jña
Siddham sstta.svg IAST: ṣṭa Siddham ssttha.svg IAST: ṣṭha Siddham ddda.svg IAST: dḍa Siddham dddha.svg IAST: dḍha Siddham ssnya.svg IAST: ṣṇa
Siddham sta.svg IAST: sta Siddham stha.svg IAST: stha Siddham wda.svg IAST: vda/IAST: bda Siddham wdha.svg IAST: vdha/IAST: bdha Siddham rtsna.svg IAST: rtsna
Siddham spa.svg IAST: spa Siddham spha.svg IAST: spha Siddham dba.svg IAST: dba Siddham dbha.svg IAST: dbha Siddham rkssma.svg IAST: rkṣma
Siddham rkssvya.svg IAST: rkṣvya Siddham rkssvrya.svg IAST: rkṣvrya Siddham lta.svg IAST: lta Siddham tkva.svg IAST: tkva
Siddham ttsha2.svg IAST: ṭśa Siddham ttssa.svg IAST: ṭṣa Siddham sha.svg IAST: sha Siddham bkssa.svg IAST: bkṣa
Siddham pta.svg IAST: pta Siddham ttka.svg IAST: ṭka Siddham dsva.svg IAST: dsva Siddham ttsschra.svg IAST: ṭṣchra
Siddham jja.svg IAST: jja Siddham ttttta.svg IAST: ṭṭa Siddham nnnna.svg IAST: ṇṇa Siddham tta.svg IAST: tta Siddham nna2.svg IAST: nna Siddham mma.svg IAST: mma Siddham lla.svg IAST: lla Siddham vva.svg IAST: vva [math]\displaystyle{ \cdots }[/math]
Альтернативные формы лигатур, содержащие IAST: .
Siddham nntta1.svg IAST: ṇṭa Siddham nnttha1.svg IAST: ṇṭha Siddham nndda1.svg IAST: ṇḍa Siddham nnddha1.svg IAST: ṇḍha

Слоги с ṛ

Siddham kri.svg IAST: kṛ Siddham khri.svg IAST: khṛ Siddham gri.svg IAST: gṛ Siddham ghri.svg IAST: ghṛ Siddham ngri.svg IAST: ṅṛ Siddham cri.svg IAST: cṛ Siddham chri.svg IAST: chṛ Siddham jri.svg IAST: jṛ Siddham jhri.svg IAST: jhṛ Siddham nyri.svg IAST: ñṛ [math]\displaystyle{ \cdots }[/math]

Некоторые простые слоги

Siddham rka.svg IAST: rka Siddham rkaa.svg IAST: rkā Siddham rki.svg IAST: rki Siddham rkii.svg IAST: rkī Siddham rku.svg IAST: rku Siddham rkuu.svg IAST: rkū Siddham rke.svg IAST: rke Siddham rkai.svg IAST: rkai Siddham rko.svg IAST: rko Siddham rkau.svg IAST: rkau Siddham rkam.svg IAST: rkaṃ Siddham rkah.svg IAST: rkaḥ
Siddham ngka1.svg IAST: ṅka Siddham ngkaa.svg IAST: ṅkā Siddham ngki.svg IAST: ṅki Siddham ngkii.svg IAST: ṅkī Siddham ngku.svg IAST: ṅku Siddham ngkuu.svg IAST: ṅkū Siddham ngke.svg IAST: ṅke Siddham ngkai.svg IAST: ṅkai Siddham ngko.svg IAST: ṅko Siddham ngkau.svg IAST: ṅkau Siddham ngkam.svg IAST: ṅkaṃ Siddham ngkah.svg IAST: ṅkaḥ

Ссылки